Cielesny

PODWZGÓRZE. 4 gramy, które zmieniają wszystko

Podwzgórze

Ostatnio mój nadaktywny dwulatek znalazł w jednej z tatowych szuflad woreczek pełny małych, ostro zakończonych śrubek. Tata Pawelec właśnie z umiarkowanie ukrywaną wyższością w głosie poinformował mnie, że profesjonalnie te śrubki nazywają się wkręty. 

Zanim się zorientowałam, młody już biegał po domu z woreczkiem maleńkich, ostrych wkrętów. Tańczył, układał klocki, czytał ulubioną książkę o dinozaurach i na najlżejszą sugestię, żeby te skarby oddać prawowitemu właścicielowi, wykazywał daleko idące rozdrażnienie, którego potęgę zrozumie tylko rodzic, który na pewnym etapie życia miał do czynienia z dwulatkiem. 

Ale dlaczego piszę Ci dzisiaj o trudach rodzicielstwa?  

Bo Ty w swoim organizmie masz dokładnie taką samą strukturę: dwulatka z workiem ostrych wkrętów. Jeżeli w jego świecie wszystko jest pod kontrolą i do woli może układać swoje klocki i oglądać książkę o dinozaurach – wszystko jest w porządku. Ale spróbuj przeprowadzić szturm na jego mały wkrętowy skarb. Spróbuj zabrać mu chociaż jeden. Chociaż jeden. Rozpętasz piekło, gwarantuję Ci to. 

Twoje brawurowe podwzgórze

Struktura, o której tu piszę, znajduje się w Twoim mózgu. Nazywa się podwzgórze. Jest bardzo malutka – waży około 4 gramy, co stanowi mniej niż 1% całkowitej masy ludzkiego mózgu. A jej woreczek pełen wkrętów to jądra, z których jest zbudowane. W mianownictwie anatomicznym opisano ich ponad 30 i każde z nich pełni inną funkcję i każde z nich jest ważne. 

Zanim opowiem Ci nieco o funkcjach Twojego brawurowego podwzgórza, jest jedna ważna rzecz, którą musisz o nim wiedzieć. No, w zasadzie to dwie (tak w zasadzie to jakiś milion, bo to, jak skomplikowana jest to struktura, jest wręcz niebywałe. Ale dzisiaj piszę Ci artykuł, a nie Podwzgórzową Księgę Poznania, więc poprzestańmy na dwóch jego aspektach. Bardzo pomogą Ci lepiej zrozumieć bezmiar jego możliwości).  

Do podwzgórza dochodzą informacje z układu nerwowego oraz z układu naczyniowego. Pod tym względem jest ono trochę jak pani z dziekanatu, która zna absolutnie wszystkie uniwersyteckie plotki: i te z życia studentów i te z życia kadry profesorskiej. Mało tego! Charakter neuronalny oraz naczyniowy mają nie tylko informacje wchodzące – mają je również informacje wychodzące. To znaczy, że Pani z dziekanatu nie tylko wie z kim ostatnio romansował pan profesor i dlaczego od tygodnia spóźniasz się na poranne ćwiczenia. Ona te informacje z chęcią i bez skrupułów podaje dalej.  

I jeżeli połączenie pani z dziekanatu i dwulatka z woreczkiem pełnym wkrętów nie ukaże Ci wystarczająco dobitnie jak potężną strukturą jest podwzgórze, to pozwól, że opowiem Ci teraz nieco o tym, co się stanie, jeżeli coś się w tej maleńkiej konstrukcji popsuje. 

Kiedy coś przestaje tu działać

Zespół podwzgórzowy charakteryzuje się głównie moczówką prostą, brakiem równowagi wydzielania wewnętrznego, zaburzeniami regulacji temperatury, zaburzeniami funkcji seksualnych, zaburzeniami snu oraz zmianami w zachowaniu. 

Coo? I to wszystko tylko dlatego, że zabrałam dwulatkowi woreczek z wkrętami? Metaforycznie rzecz biorąc, tak. Jak wiesz, podwzgórze składa się z jąder. A jądra te są połączone z bardzo wieloma ośrodkami w Twoim mózg. Z hipokampem, korą mózgową, siatkówką, pniem mózgu, rdzeniem przedłużony, ośrodkami ruchowymi i autonomicznymi rdzenia kręgowego. Nie ma się co dziwić, że jeżeli wkurzysz kogoś, kto zna się ze wszystkimi na Twoim podwórku, zaczynają Ci się przydarzać różne “wypadki”. 

Kiedy podwzgórze zostaje uszkodzone, zaczynają szwankować bardzo różne, pozornie kompletnie z nim niezwiązane struktury. Na przykład bardzo musisz siku. Podwzgórze jest odpowiedzialne za wytwarzanie wazopresyny (ADH). ADH zwiększa przepuszczalność dystalnych kanalików i przewodów zbiorczych nerki. Jeżeli w Twoim organizmie pojawia się niedobór ADH, woda nie jest wchłaniana przez nerki, przez co ciągle musisz chodzić na bardzo długie siku. 

Uszkodzenie podwzgórza sprawia, że wytwarzane przez nie hormony nie regulują pracy organizmu, a to prowadzi do niedoczynności nadnerczy, niedoczynności tarczycy oraz zaburzeń owulacji. 

Ośrodki utraty oraz ochrony ciepłoty znajdują się w podwzgórzu, więc nie muszę Ci nawet pisać, że uszkodzenie któregokolwiek z nich prowadzi do bardzo dużych problemów z termoregulacją. 

Jeżeli “Ośrodek sytości” w Twoim podwzgórzu zostanie uszkodzony, Twój apetyt gwałtownie wzrośnie, a to spowoduje otyłość. Jeżeli coś stanie się z “ośrodkiem łaknienia”, przestaniesz jeść. Wystarczy, że otworzysz sekcję sukienek na stronie internetowej Zary, żeby zobaczyć, do czego to może doprowadzić. 

Uszkodzenie podwzgórza to także zaburzenia cyklu miesiączkowego lub przedwczesne dojrzewanie. To również rozregulowany rytm dobowy i problemy ze snem (najczęstszym zaburzeniem snu obserwowanym u pacjentów z uszkodzonym podwzgórzem są zaburzenia świadomości, których spektrum rozciąga się od senności do przewlekłej śpiączki).  

Imponująco i strasznie

Dręczy Cię głód, chce Ci się spać, musisz szósty raz na siku, jest Ci naprawdę bardzo zimno w stopy i nie możesz za nic w świecie wygrać z tymi nadprogramowymi 5 kilogramami. Do długiej listy utrapień dołącza jeszcze jedno: wybuchająca często, niewytłumaczalna i niepohamowana wściekłość. Podwzgórze posiada wzajemne połączenia z jądrami związanymi z zachowaniami (ciało migdałowate, jądro przyśrodkowe grzbietowe wzgórza). Jeśli jest uszkodzone, zupełnie nagle zaczynasz krzyczeć na męża, bo pokroił paprykę w paski, a miał w kostkę (to ja dzisiaj rano i bardzo za to Cię mój mężu przepraszam). A ekspresja tych emocji jest możliwa dzięki temu, że podwzgórze jest połączone z właściwymi ośrodkami pnia mózgu i rdzenia kręgowego. 

Podgórze wie wszystko i jest połączone z każdym większym dostojnikiem Twojego ciała. I w dodatku dysponuje woreczkiem pełnym wkrętów. Naprawdę nie chcesz go denerwować (pamiętaj, że ostatecznie to on może zdenerwować Ciebie).  

A co jest w mojej dzisiejszej opowieści o podwzgórzu najbardziej niezwykłe? 

To tylko cztery gramy.

Cztery gramy Twojego mózgu, które przewodzą, regulują i wydzielają.

Oto jak niewyobrażalnie ważna jest każda, nawet pozornie najdrobniejsza część Ciebie. Oto jak niesamowitą strukturą jesteś. 

Powiązane wpisy

Dodaj komentarz